อีกมุมหนึ่งของ SMEs

     Small and Medium sized Enterprises (SMEs) หรือในชื่อเรียกแบบไทยๆ ว่า "ธุรกิจขนาดเล็กและกลาง" แต่คนส่วนใหญ่กลับเรียกว่า "ธุรกิจขนาดกลางและย่อม" ธุรกิจนี้ได้รับการส่งเสริมและประชาสัมพันธ์อย่างมากในช่วงที่เศรษฐกิจซบเซา ธุรกิจขนาดกลางและย่อมกลายเป็นความหวังใหม่ในการเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจ ของประเทศให้ดีขึ้นและเป็นส่วนหนึ่งของนโยบายของพรรคการเมือง สำหรับหาเลือกในการเลือกตั้งครั้งที่ผ่านมา การที่ธุรกิจขนาดกลางและย่อมได้รับความสนใจ เนื่องจากแนวความคิดที่เปลี่ยนไปของคนทำงานจากที่ต้องการทำงาน ในบริษัทที่มั่นคงมาเป็นความคิดที่ต้องการมีกิจการหรือธุรกิจเป็นของตนเอง การลงทุนในธุรกิจขนาดกลางและย่อมนี้ไม่สูงมากนักทำให้การเริ่มต้นธุรกิจ สามารถทำได้ไม่ยากนักและในส่วนของสถานบันการเงินที่ให้ความสนับสนุน ในการลงทุนก็มีความเสี่ยงที่ลดลง ในส่วนนี้จึงขอนำเสนอเรื่องราวอีกมุมหนึ่งของ SMEs กับเทคโนโลยีสารสนเทศ ในยุคที่ไอทีมีผลกระทบกับทุกสิ่งทุกอย่าง

เทคโนโลยี...เครื่องมือสำหรับ SMEs

     ปัญหาหนึ่งของผู้ประกอบการขนาดกลางและย่อมในอดีตคือผู้ประกอบการมักดื้อ ความคิดของตนเองเป็นใหญ่และยึดติดกับรูปแบบความสำเร็จในอดีต รวมทั้งการไม่ยอมรับและไม่ใช้เทคโนโลยีช่วยในการดำเนินการ สิ่งเหล่านี้ทำให้ธุรกิจขนาดกลางและย่อมในอดีตมีความเสียเปรียบในการแข่งขันมาก แต่สำหรับผู้ประกอบการ SMEs ในปัจจุบันส่วนใหญ่ตระหนักแล้วว่าเทคโนโลยีต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเครื่องมือทางด้านการสื่อสารและอิเล็กทรอนิกส์สามารถช่วยอำนวยความสะดวก และลดปัญหาในการดำเนินธุรกิจได้มาก ดังนั้นอุปกรณ์เทคโนโลยีต่างๆ เกินกว่าครึ่งหนึ่งเช่น โทรศัพท์ โทรสาร เครื่องคอมพิวเตอร์อยู่ในกลุ่มธุรกิจขนาดกลางและย่อม อย่างไรก็ตามเครื่องอุปกรณ์หรือเทคโนโลยีต่างๆ นั้นเป็นเพียงเครื่องมือที่อำนวยความสะดวกเท่านั้นไม่ใช่สิ่งที่รับประกันความสำเร็จหรือล้มเหลว เทคโนโลยีเป็นต้นทุนหนึ่งของการดำเนินธุรกิจ กลุ่มธุรกิจขนาดกลางและย่อมส่วนใหญ่มีความสามารถลงทุนได้ในระดับหนึ่ง ดังนั้นการเลือกใช้เทคโนโลยีจึงต้องเลือกให้ตรงและสอดคล้องกับความต้องการ ในการใช้งานให้มากที่สุดด้วย เช่น การนำเทคโนโลยีมาช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ ในกระบวนการผลิตหรือควบคุมคุณภาพการผลิต ลดความูญเสียในกระบวนการต่างๆ ให้เหลือน้อยที่สุด ธุรกิจขนาดกลางและย่อมทั่วไปได้มีการนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ เช่น ระบบคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล ระบบเครือข่าย ระบบฐานข้อมูล โปรแกรมประยุกต์ที่ช่วยในการจัดการ ดำเนินการทั้งทางด้านเอกสารและการวิเคราะห์ รวมทั้งอินเทอร์เน็ตด้วยที่ได้เริ่มมีบทบาทในธุรกิจขนาดกลางและย่อมเพิ่มมากขึ้น รูปแบบของเทคโนโลยีสารสนเทศ ที่ใช้ในธุรกิจขนาดกลางและย่อมมีความหลากหลาย เช่น ใช้จดหมายอิเล็กทรอนิกส์ในการติดต่อสื่อสารกับผู้ที่เกี่ยวข้องและลูกค้า ใช้เทคโนโลยีเว็บในการประชาสัมพันธ์สินค้าและบริการของตนเอง ใช้ซอฟต์แวร์ฐานข้อมูลในการเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลต่างๆ ใช้ซอฟต์แวร์ช่วยควบคุมปริมาณสินค้าคงคลัง รวมทั้งใช้ซอฟต์แวร์ในการควบคุมและลดความเสียหายในการผลิตเป็นต้น การที่เทคโนโลยีสารสนเทศส่งเสริมการประกอบธุรกิจขนาดกลางและย่อม และมีบทบาทมากนี่เองได้ส่งผลให้เกิดธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศขึ้นใหม่อีกจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจในส่วนของฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์และบริการที่ปรึกษาต่างๆ ธุรกิจใหม่ที่เกิดขึ้นก็เป็นธุรกิจที่มีขนาดอยู่ในกลุ่มธุรกิจขนาดกลางและย่อมเกือบทั้งสิ้น นอกจากนี้ผู้บริหารในธุรกิจเหล่านี้ยังเป็นกลุ่มคนที่อยู่ในวัยหนุ่มสาวที่สนใจเทคโนโลยีสารสนเทศ

พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ ...หนึ่งใน SMEs

     อินเทอร์เน็ตเป็นสิ่งหนึ่งที่ช่วยจุดประกายให้หลายๆ คน มีความหวังและความฝันที่จะมีธุรกิจเป็นของตนเอง พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์เกิดขึ้นจากกระแสการใช้งานอินเทอร์เน็ตที่มีอัตราการเติบโตอย่างรวดเร็ว และจากอดีตที่พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์เคยสร้างความสำเร็จ และโอกาสให้กับคนจำนวนมากอย่าง เช่น เดลล์ คอมพิวเตอร์ ที่เริ่มต้นมาจากกิจการเล็กๆ ที่มีผู้ดำเนินการไม่กี่คน แม้ว่าตัวเลขการเติบโตของพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ ไม่เป็นไปตามที่มีการพยากรณ์กันไว้ หรือพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ไม่ได้สร้างฝันของหลายคนจะเป็นฝันที่ไม่เป็นจริงก็ตาม พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ก็ยังเป็นทั้งเครื่องมือ และช่องทางหนึ่งในการประกอบธุรกิจต่างๆ ในปัจจุบันโดยเฉพาะอย่างยิ่งกับธุรกิจขนาดกลางและย่อมที่มีต้นทุนการดำเนินการที่จำกัด รูปแบบของพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ที่กลุ่มธุรกิจขนาดกลางและย่อม สามารถนำไปใช้ได้มีอยู่หลายรูปแบบตามแต่ มุมมองและแนวคิดของผู้บริหาร อาจใช้พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์เป็นช่องทางหนึ่งในการดำเนินธุรกิจ การตลาด การให้บริการลูกค้า การบริหารองค์กรและอื่นๆ ก็ตามแต่กลยุทธ์ของแต่ละองค์กรเห็นสมควร ประเทศไทยมีการรณงค์ มีการส่งเสริมการสร้างรายได้เสริมในลักษณะของกลุ่มต่างๆ ไม่ว่าเป็นกลุ่มแม่บ้าน กลุ่มเกษตรกร หรือกลุ่มอะไรก็ตาม หากกลุ่มเหล่านี้มีความเข้มแข็ง มีผู้นำที่มีความรู้ ความสามารถแล้ว โอกาสที่จะส่งเสริมให้กลุ่มเหล่านั้นกลายเป็นกลุ่มธุรกิจขนาดกลางและย่อมก็เป็นไปได้ แนวโน้มของกลุ่มต่างๆ หลายกลุ่มนั้นมีการพัฒนารูปแบบการดำเนินการ ความยึดติดกับวิธีหรือรูปแบบการดำเนินการเก่าๆ ลดลง ทำให้มีรูปแบบของการบริหาร การจัดการที่ดีขึ้น มีการประยุกต์ใช้ความรู้และเทคโนโลยีเพิ่มมากขึ้น หลายกลุ่มมีการใช้ระบบพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ในการสร้างช่องทางการตลาดให้กับกลุ่มตัวเองด้วย

คนสร้างงาน งานสร้างคน

     คน หรือบุคลากรนับว่าเป็นทรัพยากรที่มีค่าที่สุดขององค์กร เพราะเป็นตัวแปรที่ส่งผลต่อความสำเร็จหรือล้มเหลว ขององค์กร แม้ว่าในกลุ่มของธุรกิจขนาดกลางและย่อมนั้นจะไม่สามารถดึงดูดคนที่เก่ง คนที่มีความสามารถสูงเข้ามาทำงานได้เมื่อเทียบกับบริษัทขนาดใหญ่ แต่ใช่ว่าธุรกิจขนาดกลางและย่อมจะไม่สามารถสร้างบุคลากรที่มีคุณภาพได้ ดังนั้นการสร้างบุคลกรที่มีคุณภาพเป็นเรื่องจำเป็นที่ธุรกิจนี้ต้องดำเนินการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้องสร้างบุคลากรให้มีความรู้ ความสามารถและทักษะในเรื่องที่รับผิดชอบ และหากทำให้บุคคลเหล่านั้นมีความสามารถในการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพได้ก็นับว่าเป็นเรื่องที่ดีมาก การสร้างบุคลากรให้มีคุณภาพนั้นไม่ใช่จำเป็นว่าบุคคลนั้นจะต้องเก่งได้แต่เริ่มต้นเลย หากมีกระบวนการหรือขั้นตอนการเรียนรู้ที่ดีแล้วก็ย่อมที่จะสามารถสร้างทักษะและคุณภาพให้แก่บุคคลเหล่านั้นได้เช่นเดียวกัน ไม่ใช่ว่าบุคลากรที่มีคุณภาพขึ้นอยู่กับตัวบุคคลอย่างเดียวเท่านั้น กระบวนการในการเรียนรู้ก็มีความสำคัญเช่นเดียวกัน

แหล่งเงินทุนสำหรับธุรกิจ SMEs

     การเริ่มต้นทำธุรกิจขนาดกลางและย่อมนั้น หากผู้ประกอบการมีเงินทุนก็สามารถดำเนินการได้โดยไม่มีอุปสรรค์ แต่สำหรับผู้ที่ขาดแคลนเงินทุนนั้นจำเป็นต้องหาแหล่งเงินทุนอาจจะเป็นเงินกู้ทั้งในและนอกระบบ หรือขอรับการสนับสนุนจากหน่วยงานของรัฐที่ทำหน้าที่ส่งเสริมก็ได้ รูปแบบหนึ่งที่เริ่มเป็นที่รู้จักในฐานะของแหล่งเงินทุนคือรูปแบบของเงินร่วมลงทุนหรือบางครั้งก็เรียกว่ากองทุน Venture Capital หรือ VC เงินร่วมลงทุนนั้นเป็นเงินที่ให้กับผู้ประกอบการในการดำเนินกิจการในช่วงเริ่มต้น แตกต่างจากเงินกู้คือโดยที่ผู้ประกอบการไม่จำเป็นจะต้องรับผิดชอบหรือชดใช้หากธุรกิจนั้นไม่ประสบความสำเร็จ สิ่งที่ผู้ร่วมลงทุนจะได้คือการเป็นการเป็นหุ้นส่วนและสามารถสร้างรายได้จากการขายหุ้นเมื่อธุรกิจที่ลงทุนนั้นประสบความสำเร็จหรือเติบโตขึ้น ดังนั้นความเสี่ยงของผู้ร่วมลงทุนจึงสูงทำให้รูปแบบการพิจารณาการร่วมลงทุนกับธุรกิจใดๆ ต้องพิจารณากันมาก พิจารณาถึงแผนธุรกิจ (business plan) แนวโน้ม อนาคตของธุรกิจและปัจจัยต่างๆ อีกหลาย อีกรูปแบบหนึ่งของการให้ความช่วยเหลือในการเริ่มต้นธุรกิจ รวมทั้งให้คำแนะนำ สถานที่และปัจจัยต่างๆ ที่เรียกว่า Incubator ในส่วนของผู้ที่จะได้รับการสนับสนุนจาก incubator นั้นมักเป็นผู้ที่ต้องการเริ่มต้นธุรกิจโดยยังไม่มีอะไรเลย นอกจากแนวคิดหรือไอเดียดีๆ ซึ่งลักษณะเช่นนี้ VC คงไม่กล้าให้เงินร่วมลงทุนจึงเป็นรูปแบบของผู้ประกอบการที่แตกต่างกันระหว่าง VC กับ Incubator ประเภทของธุรกิจส่วนใหญ่ที่ VC และ Incubator ให้ความสนใจคือธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยี เนื่องจากลงทุนไม่สูงมากนักและแนวโน้มของผลตอบแทนสูงและเร็ว

บัญญัติ 10 ประการ แห่งความผิดพลาดของ SMEs

     จากข้อมูลที่บ่งบอกถึงความสำเร็จหรือล้มเหลวในธุรกิจขนาดกลางและย่อม ที่มีการรายงานกันอยู่อย่างสม่ำเสมอนั้นช่วยให้ผู้ประกอบการรายใหม่สามารถศึกษาเป็นข้อมูลในการเริ่มต้นและดำเนินธุรกิจได้ ตัวอย่างของธุรกิจที่ประสบความสำเร็จก็จะเป็นต้นแบบในการดำเนินการที่ดี ธุรกิจที่ล้มเหลวก็จะเป็นบทเรียนในการประกอบการ ดังนั้นทั้งข้อมูลที่ได้จากความสำเร็จและล้มเหลวนั้นล้วนแล้วแต่มีค่าทั้งสิ้น ความผิดพลาดในการประกอบธุรกิจขนาดกลางและย่อมมีอยู่หลายประการ แต่ข้อผิดพลาดส่วนใหญ่นั้นเป็นลักษณะของการติดติดกับระบบธุรกิจเดิมๆ ที่เจ้าของเป็นใหญ่ ขาดความพร้อม ขาดการเตรียมการที่ดี จากตัวอย่างเป็นข้อผิดพลาดที่มักพบอยู่เสมอ 10 ประการ ได้แก่

     1) ทำคนเดียวรวยคนเดียว ความคิดนี้ผิดพลาด เพราะเมื่อธุรกิจไปได้ดีมีการขยายหรือมีรายจ่ายที่เพิ่มขึ้นมากกว่าคาดการณ์ไว้แล้วไม่สามารถหาเงินทุนที่เพียงพอในการดำเนินการต่อไปได้

     2) วันนี้เอาอย่างนี้ พรุ่งนี้ค่อยว่ากันใหม่ ความคิดนี้ผิดมากที่คิดไปทำไปแบบไม่มีแผนการดำเนินงาน การประกอบธุรกิจจำเป็นต้องมีการวางแผนธุรกิจ (Business Plan) ไม่เช่นนั้นแล้วทำให้ขาดกลยุทธ์ในการดำเนินการ ขาดการวัดประสิทธิภาพและความสำเร็จในการดำเนินการ

     3) ผลิต ผลิตและผลิต ส่วนบริหารไว้ทีหลัง ธุรกิจขนาดกลางและย่อมจำนวนมากที่ล้มเหลวนั้นเน้นแต่ในเรื่องของการผลิตจนลืมเรื่องของการบริหารและการจัดการธุรกิจ มีแต่สินค้าจำนวนมากก็เท่านั้น หากไม่สามารถแปรเป็นรายได้ให้กับองค์กรได้

     4) บันทึกมีทำไม เปลืองเปล่าๆ เรื่องของเราคนเดียว หลายธุรกิจขาดส่วนของการจัดการเอกสารและข้อมูล ทำให้อาจเกิดปัญหาตามมาจำนวนมากทั้งเรื่องของการจัดการ การบริหารและอื่นๆ

     5) กำไรมาจากไหน ทำไปเดี๋ยวก็รู้ การขาดนโยบายการเงินที่ดี ไม่รู้ว่าส่วนไหนสร้างรายได้หรือกำไรและมีปริมาณมากน้อยเพียงใด ในส่วนนี้มักทำให้เกิดปัญหาของการขาดเงินสำรองในการดำเนินธุรกิจ

     6) เงินหมุนเวียนหรือสบาย มีเท่าไรก็เท่านั้น เงินหมุนเวียนเป็นสิ่งจำเป็นในการดำเนินธุรกิจ ดังนั้นการดำเนินการวางแผนในเรื่องของเงินสดหมุนเวียนเป็นสิ่งจำเป็นอย่างมาก หากระบบเงินสดหมุนเวียนมีปัญหาก็จะส่งผลกับส่วนต่างๆ เช่นไม่สามารถสั่งวัตถุดิบได้ทำให้เครื่องจักรต้องหยุดการผลิต พนักงานไม่มีงานทำในช่วงนั้น ผลผลิตออกมาช้าไม่สามารถส่งให้ลูกค้าได้ทันตามสัญญา ซึ่งเป็นความสูญเสียอย่างมาก

     7) ทำอย่างไงก็ได้ เจ้าของซะอย่าง เมื่อการตัดสินใจและการดำเนินการต่างๆ ของธุรกิจขึ้นอยู่กับเจ้าของธุรกิจเพียงคนเดียว การทำงานที่เป็นระบบย่อมก็ไม่เกิดขึ้นและทำให้ความสามารถในการดำเนินธุรกิจให้ต่อเนื่องนั้นชะงักได้ง่าย

     8) ภาษี หรือเรื่องจิ๊บจ๊อย